Gehardheid.
Het eerste dat bij mij opkomt als ik aan gehardheid denk is een gevoelloos iemand die door vele heftige situaties hard geworden is en nu ongevoelig door alles heen dendert. Een persoon die nagenoeg geen emoties laat zien. Zelfs als je ze langer aankijkt en doorvraagt is er nooit iets aan de hand.
Dit is niet wat Kobassa bedoelt met gehardheid. Zij ontdekte dat er mensen zijn die onder veel stress moeten werken en gezond blijven terwijl anderen er ziek van worden. Zij zegt dat gehardheid een persoonlijkheidstrek is die de verhouding tussen stress en gezondheid bepaalt. Heb je voldoende gehardheid ontwikkeld dan ben je over het algemeen gezonder dan als deze je strategie minder ontwikkeld hebt. Een optimale hardingsstrategie helpt je om stressvolle omstandigheden om te buigen naar groeimogelijkheden. Je persoonlijke hardingsstrategieën bepalen je veerkracht tijdens en na een stresssituaties. Eén van de zes factoren van fortigenese, naast coherentiezin, locus of control en self-efficacy beliefs.
Onder gehardheid verstaan we de volgende drie persoonlijkheidsfactoren die je inzet tijdens een lastige situatie en erna om te herstellen.
Verbondenheid.
Je durft de verbinding aan te gaan ondanks dat de situatie bedreigend kan voelen. Je bent betrokken en je kunt doorzetten, juist als het lastig wordt. Dit geeft aan in hoeverre je bereid bent om je doelstelling te halen. Je voelt de noodzaak om je in een activiteit te mengen. Je bent vasthoudend om je taken succesvol uit te voeren ondanks problemen of obstakels die je tegenkomt tijdens het bereiken van je doel.
Om te voorkomen dat je in het gevoel van vervreemding terechtkomt is het van belang om betrokken te blijven met wat er is gebeurd.
Controle.
Je hebt het gevoel dat je controle hebt op je omgeving of werk. Ook in chaotische situaties heb je het gevoel een vorm van overzicht te hebben. Je houding en gedrag is gericht op dat je invloed hebt ook tijdens onvoorziene gebeurtenissen. Je voelt een gezonde dosis zelfverzekerdheid over je aanpak in complexe situaties of waarin meervoudige opdrachten uitgevoerd moeten worden. Je hebt je emoties tijdens deze lastige situaties onder controle. De angst verlamt je niet maar die zet je om in actie.
Uitdaging.
Je ziet problemen als een kans en daardoor ga je ze aan. Je denkt er niet eens bij na, het gaat vanzelf. Je gelooft dat verandering normaal is, van nature anticipeer je op veranderingen en deze motiveren je om te groeien. Je gaat de uitdaging niet uit de weg, je vindt het leuk om lastige dingen goed te doen. Het lukt je om met een open houding nieuwe situaties aan te gaan.
Je bent wie je bent. Het is niet zo dat er maar één manier is om veerkrachtig door het leven te gaan, zie de zes factoren van fortiginese. Je gehardheid ontstaat tijdens je socialisatieproces, vanaf je vroege jeugd en is afhankelijk van wat je hebt mee gemaakt. Een goede hardingsstrategie ontstaat bij niet teveel stress, maar ook weer niet te weinig stress tijdens je ontwikkeling. Hier heb je geen invloed op. Toch kan het fijn zijn om te weten waarom je op een bepaalde manier reageert tijdens en na een heftige situatie. Bedenk hierbij dat de expressie van de factoren van fortiginese één van de redenen is waarom iedereen anders reageert en handelt na een heftige gebeurtenis. Mocht je toch willen weten hoe jij scoort op de factor gehardheid kun je het volgende doen.
- Zet voor jezelf een stip op de lijn tussen verbondenheid en vervreemding. Waar denk je dat je staat? Doe dit ook voor de andere lijnen.
- Dialoog met jezelf
Na een heftige ervaring verander je altijd een beetje. Soms schiet je in onverschillig, afwezig of knorrig gedrag. Je kunt ook het tegenovergestelde ervaren; dat je nog helderder krijgt dat het leven om hele andere dingen gaat dan dat je daarvoor had gedacht. Om zichtbaar te krijgen welke beweging je maakt, waar je kracht heen gaat, helpt ‘een dialoog met jezelf’.
- Zorg dat je even ongestoord kunt werken.
- Ga de dialoog met jezelf aan omtrent een heftige situatie die je hebt meegemaakt. Als je meerdere vervelende situaties waren, dan kies je de lastigste. Als het een opeenstapeling was van allerlei kleine momenten, dan voeg je ze samen tot één moment.
- Neem een stuk papier om op te schrijven, laptop om te typen of activeer de opnamefunctie van je mobiel.
- Beantwoord de vragen:
Wie ben ik? Wat ben ik?
Ben ik in verbondenheid gebleven met wat er is gebeurd en met mezelf of ben ik vervreemd geraakt?
Heb ik enige vorm van controle gehad, wanneer was dat en hoe ging dat? Op welk moment voelde ik me machteloos?
Durfde ik de uitdaging van de lastige situatie aan te gaan of probeerde ik de situatie te vermijden? - Het is belangrijk dat je jezelf durft te laten gaan, dat je alles durft boven te laten komen en vast te leggen. Niets is raar, alles mag je opschrijven of uitspreken.
- Het kan zijn dat wat je schrijft/typt/zegt niet waar is. Het kan zijn dat je het lastig vindt om je uiting onder ogen te zien.
- Kijk wat erin jou leeft. Wees nieuwsgierig.
Er is geen goed of fout. Veroordeel jezelf niet, wat je denkt en voelt mag er zijn. Het kan heel goed zijn dat je weerstand voelt om dit te doen, dat is heel gewoon.
Nu je nog beter zicht hebt op je jouw persoonlijkheidstrekken met betrekking tot gehardheid.
- Zet voor jezelf nogmaals een stip op de lijn tussen verbondenheid en vervreemding. Waar denk je dat je nu staat? Doe dit ook voor de andere lijnen. Wat valt je op?
Het dialoog is een soort diagnose. Waar sta ik ten opzichten van gehardheid. Mocht je een persoonlijkheidstrek willen ontwikkelen dan kun je dit trainen. Kies een persoonlijkheidsfactor die je verder wilt ontwikkelen en volg de stappen van zo leer je nieuwe vaardigheden.
... of lees één van de onderstaande tips.