Vooruitzichttheorie.

Angst voor de toekomst. Hoe bang ben jij voor aanslagen en onheil? Deze angst maakt dat je je anders gaat gedragen of bepaalde activiteiten niet meer onderneemt. Je bezoekt geen festivals meer of je reist niet meer per openbaar vervoer. Elke onderneming kost je energie en stress, je onbevangenheid is weg.

Volgens de theorie van Kahneman heeft ieder mens twee type systemen die hierbij een rol spelen:

• Systeem 1 werkt automatisch en snel op basis van indrukken, ingevingen, intenties en gevoelens. Dit primitieve brein kost weinig inspanning en kan moeilijk onder controle gehouden worden.
• Systeem 2 zorgt voor bewuste aandacht voor mentale inspanning, het rationele. Dit kost energie en wordt gebruikt om indrukken van systeem 1 te onderdrukken - dat zorgt voor zelfbeheersing.

Wanneer je moe bent of gestrest is systeem 2 overwerkt en heeft systeem 1 meer invloed op je gedrag, en verlies je makkelijker je zelfbeheersing. Zo wijk je op een stressvolle werkdag makkelijker af van je rationele beslissingen. Het idee dat de eerste ingeving het juiste antwoord is, is niet correct. Omdat het zo logisch klinkt vanuit systeem 1 is het moeilijk om verder te denken (systeem 2) en dat doen de meeste mensen dus ook niet.

Het is niet alleen dat aanslagen angst inboezemen, ons brein kan maar moeilijk het effect van zeldzame gebeurtenissen inschatten. Je brein verleidt je als het gaat om het inschatten van gevaar of geen gevaar.
Je hersenen hebben de neiging om de kans op onwaarschijnlijke gebeurtenissen te overschatten en je hersenen kennen te veel gewicht toe aan je beslissing over deze onwaarschijnlijke gebeurtenissen.

Waarom werkt dit zo?

Een heel levendig beeld van dood en verderf, dat voortdurend wordt bekrachtigd door aandacht in de media en in gesprekken. De opgewekte emotie is associatief, automatisch en ongecontroleerd en roept een impuls op om jezelf actief te beschermen. Systeem 2 mag dan weten dat de dreiging niet waarschijnlijk is maar deze kennis doet niets af aan het ongemak dat je bij jezelf hebt opgeroepen en aan het verlangen om dit ongemak te vermijden. Je kunt systeem 1, de emotie niet uitschakelen. De emotie is buitenproportioneel wat betreft je inschatting over de waarschijnlijkheid.

De vooruitzichttheorie bevat het argument dat zeer onwaarschijnlijke gebeurtenissen ofwel genegeerd worden ofwel overgewaardeerd. Recent onderzoek heeft toegevoegd dat de rol van emotie en levendige voorstellingen bij je besluitvorming een verhogend effect hebben. Het overwaarderen van onwaarschijnlijke uitkomsten is geworteld in kenmerken van systeem 1 en zorgt voor je buitensporige reactie op de enkele zeldzame gebeurtenis die je niet negeert.  


Je hoeft niet alles te geloven wat je denkt. Je overschat en verzwaart je gedachten over gebeurtenissen die zelden voorkomen.

In het begin van dit filmpje worden de twee systemen uitgelegd.

Geïnspireerd door ‘thinking fast en slow’ D. Kahneman.